Teşvikler

Türkiye’deki Yatırım Teşvik Sistemi

Yeni yatırım teşvik sistemi, ülkenin stratejik sektörleri için önem arz eden ara mallara olan ithalat bağımlılığını azaltma potansiyeli taşıyan yatırımları teşvik etmek amacıyla özel olarak tasarlanmıştır.

Cari açığın kapatılması, en az gelişmiş bölgelere sağlanan yatırım desteklerinin genişletilmesi, destek unsuru miktarlarının artırılması, kümelenme faaliyetlerinin teşvik edilmesi, teknoloji dönüşümü sağlayacak yatırımların desteklenmesi yeni yatırım teşvik sisteminin temel amaçları arasında yer almaktadır.

Tasarrufları katma değeri yüksek yatırımlara yönlendirmek, üretimi ve istihdamı arttırmak, uluslararası rekabet gücünü arttıracak ve ar-ge içeriği yüksek büyük ölçekli yatırımlar ile stratejik yatırımları özendirmek, uluslararası doğrudan yatırımları arttırmak, bölgesel gelişmişlik farklılıklarını azaltmak, kümelenme ve çevre korumaya yönelik yatırımları özendirmek temel amaçlarla değiştirilerek, uzatılarak ya da kısaltılarak birleştirilebilir

15 Haziran 2012 tarihi ve 2012/3305 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe giren yeni teşvik sistemi 5 farklı uygulamadan oluşmaktadır:

1. Genel Yatırım Teşvik Uygulamaları
2. Bölgesel Yatırım Teşvik Uygulamaları
3. Öncelikli Yatırımların Teşviki
4. Büyük Ölçekli Yatırım Teşvik Uygulamaları
5. Stratejik Yatırım Teşvik Uygulamaları

*   Yatırımın Bölge 6’da gerçekleştirilmesi halinde sağlanır.
**  Yatırımın Bölgesel Yatırım Teşvik Uygulamaları kapsamında Bölge 3, 4, 5 veya 6’da gerçekleştirilmesi 
halinde sağlanır.
*** Yatırımın Stratejik Yatırım Teşvik Uygulamaları kapsamında 500 milyon TL’nin üzerinde asgari sabit
 yatırım tutarına sahip olması halinde sağlanır.

1- Genel Yatırım Teşvik Uygulamaları

TEMEL YATIRIM TEŞVIK TÜRLERI:

1. Gümrük vergisi muafiyeti:
   Yatırım teşvik belgesi kapsamında yurt dışından ithal edilen makine ve teçhizat için gümrük vergisi muafiyeti.
2. KDV muafiyeti:
   Yatırım teşvik belgesi kapsamında yurt dışından ya da iç piyasadan tedarik edilen makine ve teçhizat için KDV muafiyeti.

2- Bölgesel Yatırım Teşvik Uygulamaları

Her bölgede desteklenecek sektörler, bölgenin potansiyeli ve yerel ekonomik ölçek büyüklükleri doğrultusunda belirlenirken, sağlanacak desteklerin yoğunluğu bölgelerin gelişmişlik düzeyine bağlı olarak değişiklik göstermektedir.

Asgari sabit yatırım tutarı her sektör ve bölge için ayrı ayrı belirlenmektedir; en düşük tutar 1 milyon TL ile Bölge 1 ve 2 iken, bu tutar diğer bölgelerde 500.000 TL’dir.
Bölgesel Yatırım Teşvik Uygulamaları çerçevesinde verilen desteklerin oran ve süreleri aşağıdaki tabloda gösterilmiştir.

*OSB: Organize Sanayi Bölgeleri

• Bakanlar Kurulu kararıyla belirlenen Kültür ve Turizm Koruma ve Gelişim Bölgeleri’nde yapılacak turizm yatırımları
• Madencilik yatırımları
• Demir yolu ve deniz yolu ile yük veya yolcu taşımacılığına yönelik yatırımlar
• Asgari sabit yatırım tutarı 20 milyon TL olan belirli ilaç, savunma ve havacılık sanayi yatırımları
• Otomotiv, uzay veya savunma sanayisine yönelik test merkezleri, rüzgar tüneli ve benzer nitelikli yatırımlar
• Özel sektör tarafından gerçekleştirilecek ilk, orta ve lise eğitimi yatırımları
• Asgari 50.000 m2 kapalı alana sahip uluslararası fuar yatırımları
• Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından desteklenen Ar-Ge projeleri neticesinde elde edilen ürünlerin üretilmesine yönelik yatırımlar

Büyük Ölçekli Yatırım Teşvik Uygulamaları çerçevesinde verilen desteklerin oran ve süreleri aşağıdaki tabloda gösterilmiştir.

• Organize Sanayi Bölgeleri’nde (OSB) yapılacak yatırımlar
• Aynı sektörde faaliyet gösteren en az beş şirketin iş birliğine dayalı entegrasyon yatırımları

Örnek: Bir OSB içinde Bölge 3 düzeyinde bir yatırım, Bölge 4 düzeyinde vergi indiriminden yararlanabilir. Benzer şekilde, Bölge 6 düzeyinde bir yatırım, % 5 seviyesinde ilave bir yatırıma katkı oranından faydalanabilir.

• İthalat bağımlılığı yüksek olan ara malı veya ürünlerin üretimine yönelik
• Asgari sabit yatırım tutarı 50 milyon TL olan
• % 50’den fazlası ithalatla karşılanan
• Asgari % 40 katma değer yaratan (rafineri ve petrokimya yatırımlarında bu şart aranmamaktadır)
• Üretilecek ürünle ilgili toplam ithalat değeri son 1 yıl itibarıyla en az 50 milyon ABD olan (yurt içi üretimi olmayan mallarda bu şart aranmamaktadır)

• Araştırmacı sayısının 500’ün üzerinde olması durumunda Ar-Ge harcamalarının % 100’ü şirketin vergi matrahından düşülecek; bu indirime ek olarak, söz konusu faaliyet yılında bir önceki yıla kıyasla Ar-Ge harcamalarında görülen artışın % 50’si de şirketin vergi matrahından düşülecektir.
• İşçiler için gelir stopaj muafiyeti (Bu madde 31.12.2023 tarihine kadar geçerli olacaktır.)
• Sosyal güvenlik primlerinde, işveren payına 5 yıl süre ile % 50 muafiyet
• Düzenlenecek evraklarda damga vergisi muafiyeti
• Yeni bilim adamları için 100.000 TL’ye varan teknolojik girişim sermayesi
• Kamu kurumları ve uluslararası organizasyonlar tarafından sağlanan bazı fonların vergi matrahından düşülmesi

• Kiralamaya hazır ofisler ve altyapı tesisleri sağlanmaktadır.
• Yazılım ve Ar-Ge faaliyetlerinden elde edilen kârlar 31.12.2023 tarihine kadar gelir ve kurumlar vergisinden muaftır.
• TGB içinde üretilen uygulama yazılımlarının satışı 31.12.2023 tarihine kadar KDV’den muaftır.
• TGB’lerde istihdam edilen araştırmacılar ile yazılım geliştirme ve Ar-Ge personeline ödenecek maaşlar 31.12.2023 tarihine kadar kişisel gelir vergisinden muaftır.
• 31.12.2024 tarihine kadar beş yıl boyunca SGK primi işveren payının % 50’si devlet tarafından karşılanacaktır.

• Kavram geliştirme
• Teknolojik araştırma ve teknik fizibilite araştırması
• Konseptin tasarıma dönüşmesi sürecinde laboratuvar araştırmaları
• Proje ve çizim faaliyetleri
• Prototip üretimi
• Pilot tesis inşaatı
• Test üretimi
• Patent ve lisans araştırmaları
• Ürün tasarımından kaynaklanan satış sonrası sorunlarla ilgili faaliyetler

1. Gümrük vergisi muafiyeti
2. Yurt dışından ya da iç piyasadan tedarik edilen makine ve teçhizat için KDV muafiyeti
3. Bütçeden kredi temini
4. Kredi garanti desteği

• Proje bütçesinin maksimum % 75’i doğrudan hibe olarak desteklenebilir.
• Proje süresi 3 yıldır, bu süre 6 ay uzatılabilir.
• Laboratuvar analizleri ve test malzemeleri desteklenmektedir.
• Başvuru dosyası 4 ay içinde kabul edilebilir. Proje denetim komitesi bağımsız olarak çalışmaktadır.

• Proje başına maksimum katkı oranı % 50’dir.
• Proje başına maksimum bütçe 1 milyon ABD dolarıdır.
• Geri ödeme süresi, bir yıllık ödemesiz dönem de dâhil olmak üzere projenin başlangıcı itibarıyla toplamda 4 yıldır.

• İstihdam öncesi eğitim sürecinde kursiyerler ve İŞKUR’da kayıtlı işsiz adaylar için doğrudan maaş desteği (kısmi maaş = 15 TL/gün)
• SGK primleri (iş kazaları ve mesleki hastalıklar) İŞKUR tarafından karşılanmaktadır.
• Eğitmenin ücreti, elektrik ve su faturaları gibi program masrafları işverene kısmi olarak İŞKUR tarafından ödenmektedir. Toplam tutar, stajyer başı ücret üzerinden hesaplanır ve işverenin sağlanan hizmetleri İŞKUR’a fatura etmesi gerekmektedir.
• İŞKUR söz konusu eğitim programında işvereni (şirketi) hukuki taraf olarak kabul etmektedir.
• Program sonrasında eğitim gören belirli sayıda (oranda) kursiyerin istihdam edilmesi gerekmektedir.

• İstenilen programa yönelik meslek okulları Bakanlık kararına istinaden açılabilir.
• Mevcut bir meslek lisesinde talep edilen programların adaptasyonu, eğitim takımına yönelik genel masraflar Bakanlık tarafından desteklenebilmektedir.

İhracata yönelik devlet teşvikleri